- ДЗАМБОЛАТ
- Ирон адæмон сфæлдыстады афтæ хонынц Уастырджийы авд фыртæй иуы. Фæлæ ис таурæгъ «Лæджийы фырт Дзамболат» дæр. Лæджийы фырт Дзамболат уыд хорз цуанон. Иуахæмы, цуан кæнгæйæ, тар æхсæвы бирæгъы дзыхæй байсы хæйрæджы лæппуйы. Уый адыл æй хæйрæг ахоны сæхимæ, хæйрæджыты хæдзармæ. Рагацау æй бафæдзæхста: 'Тæрсгæ ма кæн æппындæр. Мæнæн ис бирæ файнустытæ æмæ бирæ тиутæ, фæцин дыл кæндзысты æхсæв-бонмæ. Лæвæрттæ дын кæндзысты райсомæй, фæлæ-иу мацы баком æппындæр. Æрмæст дзур: «Мæхион – мæхи». Лæджийы фырт катайы бацыд: «Æз хæсгæ куы ницы акæнон, уæд цы уыдзæн «мæхион – мæхийæ?». Фæлæ хæйрæджыты хæдзары йæ хъуыды аивта, уым бамбæрста: «Нæ фæллой хæйрæджыты къухы куы ис, æмæ йæ куыд нæ зонæм мах. «Нал» æмæ «нæй» цæмæй фæзæгъæм, уый хæйрæджыты хай куы кæны». Æмæ райсомæй куы сбон ис, цæуыны къахыл куы ныллæууыдис Дзамболат, уæд æм алыхуызон диссæгтæ лæварæн хæссын куы райдыдтой, уæд фидарæй дзуры: «Мæхион – мæхи, æндæр мæ ницы хъæуы». Уæд хæйрæджыты æфсин йæхи нынкъард кодта, æмæ йæм цæуынц бинонтæ радыгай хатынмæ: «Радт Лæджийы фыртæн йæхион». Фæстагмæ сразы вæййы æмæ Дзамболатæн афтæ зæгъы: «Дæ бæркад мæ къухы ис, Лæджийы фырт, мæ чындз дын æй бацамыдта, бæлвырд, æндæра йæ ды цæмæй зыдтай. Абонæй фæстæмæ дæхи фæуæд дæ бæркад, æз дын æм ницыуал бар дарын».Дзамболат сæхимæ куы æрцыд, уæд «мæхион – мæхи» цы у, уый бафæлварыны охыл йæ усмæ дзуры:«Кæрдзын ма скæн тагъд». Йæ ус ссад балуæрста арынджы, дон ыл ныккодта, æмæ хыссæ нал цæуы арынджы. Уæд Лæджийы фырт Дзамболат базыдта: «Мæ бæркад мæхи баци». Арвыста куыроймæ хор, æмæ йын йе ссадæн хæссынæн ницыуал фæрæзтой. Аходæнмæ-иу хуым куы бакодта, уæд ын дзы¬иуафæдзы фаг хор æрзад.Лæджийы фырт Дзамболат у, хæйрæджытæм уазæгуаты чи уыд æмæ сын сæ сæйрагдæр сусæгдзинад чи базыдта, уый.
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.